Στην επαρχιακή Ρωσία, ο συνταξιούχος καθηγητής Σερεμπριακόφ και η νεαρή σύζυγός του Έλενα φτάνουν στο απομακρυσμένο κτήμα τους, το οποίο φροντίζει ο Βάνια και η ανιψιά του η Σόνια, μια στερημένη εργατική κοπέλα που αγαπά κρυφά τον γοητευτικό και παρηκμασμένο γιατρό Αστρόφ, και η ψευτοδιανοούμενη πεθερά του Μαρία Βασίλιεβνα. Η παρουσία τους διαταράσσει τη ζωή των ανθρώπων εκεί, αλλάζει τις ευαίσθητες ισορροπίες και φέρνει στην επιφάνεια χαμένα όνειρα, ανολοκλήρωτους έρωτες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Η πλήξη και τα αδιέξοδα μιας κοινωνίας σε παρακμή οδηγούν το δράμα της συμβίωσης στην κορύφωσή του και τη θλιβερή του λύση, που αποκαθιστά τις ισορροπίες αλλά δεν οδηγεί στην ανθρώπινη ευτυχία.

Στον Θείο Βάνια ο αναγνώστης βρίσκει ένα λεπτό ποιητικό ρεαλισμό για την καθημερινή ζωή της συμβιβασμένης ανώτερης τάξης που ήταν ρηξικέλευθος για την εποχή του. Ο Άντον Τσέχωφ δημιουργεί θλιμμένους και διαψευσμένους ήρωες που αισθάνονται αποξενωμένοι και περιγράφουν τους εαυτούς τους, αλλά και τους άλλους, ως «περίεργους» και «εκκεντρικούς», «ξένους και σε εξορία», δημιουργώντας μια αίσθηση απομάκρυνσης τόσο από τους γύρω τους, όσο και από τον ίδιο τον εαυτό τους.

Ο Θείος Βάνια δεν είναι ούτε τραγωδία ούτε φάρσα, αλλά ένας λυρικός μηχανισμός σύλληψης ψυχολογικών κραδασμών, γεμάτος διαλόγους και μεγάλες παύσεις, σε μια εκτεταμένη χρήση του ανείπωτου, που τονίζει τη στοχαστικότητα, την ενδοσκόπηση και τη μάταιη ονειροπόληση των ηρώων του.

*

Ο Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ ήταν Ρώσος συγγραφέας διηγημάτων, θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων. Γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1860 στην κωμόπολη Ταγκανρόγκ, στη νότια Ρωσία. Ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του και μεγάλωσε σε πολύ αυστηρό και θρησκευτικό περιβάλλον. Ο Τσέχωφ από την έκτη τάξη του γυμνασίου αναγκάστηκε μόνος του να βγάζει το ψωμί του παραδίδοντας μαθήματα κατ’ οίκον. Το 1879 μπήκε στο ιατρικό τμήμα του πανεπιστημίου της Μόσχας, το οποίο τελείωσε το 1884. Από τον καιρό της σπουδής του στο γυμνάσιο, ο Τσέχωφ άρχισε να γράφει χιουμοριστικές σκηνές, αφηγήσεις, μονόπρακτα. Από το 1880 τα έργα του άρχισαν να δημοσιεύονται σε περιοδικά με το ψευδώνυμο Αντόσια Τσεχοντέ. Το 1884 κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο διηγημάτων Τα παραμύθια της Μελπομένης. Το 1884-85 γράφει την ιατρική του διατριβή που δεν τελείωσε, εξαιτίας των ασχολιών του. Ως γιατρός βοηθούσε τους ανήμπορους και παρείχε τις ιατρικές υπηρεσίες του δωρεάν. Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του είναι: Ο γλάρος, Ο Θείος Βάνια, Οι τρεις αδελφές, Ο βυσσινόκηπος, Στέππα κά. Απεβίωσε το 1904.