Το τρένο των παιδιών

Βιόλα Αρντόνε

Εκδόσεις Πατάκη

 

  Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την τεράστια και απρόσμενη επιτυχία που γνώρισε η μετάφραση της Τετραλογίας της Νάπολης της αινιγματικής Έλενας Φερράντε, η ιταλική λογοτεχνία έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού, με αποτέλεσμα να μεταφράζονται ετησίως αρκετά σύγχρονα ιταλικά μυθιστορήματα.

    Ένα από αυτά που μεταφράστηκαν στις αρχές της φετινής χρονιάς και ειλικρινά αξίζει την προσοχή του αναγνώστη είναι το τρίτο μυθιστόρημα της Βιόλα Αρντόνε «Το τρένο των παιδιών» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση της κυρίας Φωτεινής Ζερβού. Πρόκειται για ένα βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό μυθιστόρημα με στοιχεία νεορεαλισμού, που καταφέρνει και ισορροπεί με δεξιοτεχνία στο τεντωμένο σκοινί των συναισθημάτων, που αβίαστα προξενεί η συγγραφέας, χωρίς ωστόσο να εγκλωβίζεται στην παγίδα του φθηνού συναισθηματισμού και του μελοδράματος!

   Η δράση του βιβλίου τοποθετείται λίγο μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, του καταστροφικότερου πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας, στη Νότια Ιταλία και συγκεκριμένα στις φτωχογειτονιές της Νάπολης. Εκεί, σε ένα σοκάκι της πόλης όπου τα χνότα των ανθρώπων ζέχνουν από την πείνα και τα όνειρα για μία καλύτερη ζωή μαραζώνουν από το σαράκι της φτώχειας, ο αναγνώστης συναντά ένα επτάχρονο αγόρι, τον μικρό Αμερίγκο, το οποίο ζει με την μητέρα του.

  Ένα μικρό αγόρι περίεργο, με δίψα για ζωή που επιζητά να μάθει και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Ένα αγόρι που έχει την ατυχία να γεννηθεί σε μία σκληρή εποχή, όπου το βιοτικό επίπεδο είναι ιδιαίτερα χαμηλό και οι ταξικές ανισότητες μαστίζουν. Ο μικρός Αμερίγκο θα βιώσει από πρώτο χέρι την φτώχεια και την πείνα. Θα αναγκαστεί να χωρέσει ολόκληρος σε ρούχα και παπούτσια μικρότερα από το μέγεθος που αναλογεί στην ηλικία και την ανάπτυξη του, και κατ΄ επέκταση να χωρέσει την ίδια του την ύπαρξη και τα όνειρα για ένα καλύτερο αύριο σε ένα μικρό καμαράκι που το τρώει η υγρασία και το κατοικούν τα ποντίκια.

   Τη λύση σε αυτό το ιδιαίτερα δυσεπίλυτο κοινωνικό φαινόμενο της φτώχειας που διαχρονικά τα μεγαλύτερα του θύματα είναι τα παιδιά, θα προσφέρει το κομουνιστικό κόμμα της Ιταλίας, το οποίο με το πρόσχημα της αλληλεγγύης και της φιλανθρωπίας και φυσικά έχοντας πολιτικούς σκοπούς, θα προσφέρει σε αυτά τα παιδιά-θύματα τα κοινώς και αδιαμφισβήτητα στις μέρες μας ανθρώπινα δικαιώματα.

    Έτσι, ο μικρός Αμερίγκο θα αφήσει για μερικούς μήνες την σκελετωμένη από την ανέχεια αγκαλιά της μητέρας του και θα επιβιβαστεί μαζί με άλλα παιδιά από τις φτωχογειτονιές της Νάπολης στο τρένο που θα τον οδηγήσει στον Βορρά, σε μία νέα και προσωρινή οικογένεια.

   Η καθημερινότητα του μικρού Αμερίγκο θα αλλάξει ριζικά. Ξαφνικά, θα βρεθεί σε ένα σπίτι με θέρμανση και απεριόριστο φαγητό, όπου θα 'χει τον δικό του προσωπικό χώρο και φυσικά θα 'χει πρόσβαση στην εκπαίδευση και τη γνώση. Αυτή η ξαφνική, σχεδόν βίαιη αλλά ταυτόχρονα και ανακουφιστική αλλαγή δημιουργεί μία εσωτερική πάλη, ένα συναισθηματικό δίπολο, με τα αμφίθυμα συναισθήματα να επικρατούν, αφού τόσο ο Αμερίγκο όσο και τα υπόλοιπα παιδιά του τρένου, θα οδηγηθούν σε μία αναπόφευκτη σύγκριση της παλαιότερης ζωής του με την νέα πλουσιοπάροχη καθημερινότητα τους. Οι αιχμηρές μνήμες του παρελθόντος αναπόδραστα θα συγκρουστούν με τις γοητευτικές εμπειρίες του παρόντος, ενώ το αίσθημα του νόστου θα αρχίσει σταδιακά να ξεφτίζει... Γεγονός που θα οδηγήσει κάποια από τα παιδιά στο να μείνουν με τις νέες τους οικογένειες, ενώ κάποια άλλα τελικά θα επιστρέψουν πίσω στην παλιά τους ζωή, όταν ολοκληρωθεί το διάστημα της φιλοξενίας.

   Η Βιόλα Αρντόνε συνθέτει ένα αφοπλιστικά ειλικρινές μυθιστόρημα που γοητεύει τον αναγνώστη μέσα από την γλυκιά και αυθόρμητη πρωτοπρόσωπη αφήγηση του μικρού Αμερίγκο. Αφήγηση κελαρυστή, δροσερή, κρυστάλλινη σαν το νερό μίας πηγής που τρέχει και παρασύρει τον αναγνώστη σε μία αναγνωστική εμπειρία όπου το πηγαίο χιούμορ και η παιδική αφέλεια του μικρού πρωταγωνιστή διαδέχονται τη σκληρότητα αυτού του κόσμου, δημιουργώντας τελικά ένα μυθιστόρημα που αφήνει μία πικρή επίγευση.