Καταραμένες πολιτείες - Έλενα Χουσνή | Εκδόσεις Κύφαντα

 

Η νόσος του Χάνσεν ή κοινώς η λέπρα αποτέλεσε ένα μαύρο κεφάλαιο της ελληνικής κοινωνίας. Η εμφάνισή της και οι αντικειμενικές δυσκολίες τόσο στην κατανόηση, όσο και στην καταπολέμηση του Μυκοβακτηριδίου, που την προκαλεί, οδήγησαν στην απομόνωση των νοσούντων από το κοινωνικό σύνολο, γέννησαν τον φόβο και τον ρατσισμό, προκαλώντας το κοινωνικό στίγμα.

Με το μαύρο αυτό κεφάλαιο της ιστορίας ασχολείται η συγγραφέας Έλενα Χουσνή στο μυθιστόρημα της «Καταραμένες Πολιτείες» , που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κύφαντα, απονέμοντας έναν φόρο τιμής σε όλους εκείνους που προσβλήθηκαν από τη νόσο και ήλθαν αντιμέτωποι με τη σκληρή πλευρά της κοινωνίας. Ένα μυθιστόρημα - μνημόσυνο των ανθρώπων εκείνων, γνωστών και άγνωστων, που για το ίδρυμα στο οποίο νοσηλεύτηκαν, ήταν απλά αριθμοί, των ανθρώπων εκείνων που η κοινωνία έσβησε ηθελημένα από τη συλλογική μας μνήμη.

Η δράση του βιβλίου τοποθετείται χωροχρονικά στο Καρλόβασι της Σάμου, τόσο στο παρελθόν, την εποχή που το λεπροκομείο στην Παναγίτσα, λειτουργούσε ήδη από το 1896, όσο και στο παρόν, όπου η σκιά του ερειπωμένου πια λεπροκομείου βαραίνει ακόμη την τοπική κοινωνία.

Δύο είναι οι βασικές ιστορίες που εκτυλίσσονται εντός του βιβλίου της κυρίας Χουσνή. Μία στο μυθιστορηματικό παρόν, και μία πίσω στη δεκαετία του ’50, ενώ ταυτόχρονα μικρότερες σε έκταση ιστορίες, οι ιστορίες των δευτεραγωνιστών αυτού του βιβλίου, που ξεδιπλώνονται μέσα από την τριτοπρόσωπη αφήγηση της συγγραφέως, έρχονται για να ενώσουν όλα τα κομμάτια του παζλ, που απεικονίζει το λεπροκομείο, στο Καρλόβασι της Σάμου.

Στο παρελθόν, παρακολουθούμε την ιστορία της Ευτυχίας, μίας κοπέλας αντισυμβατικής, που δεν χωρά στα καλούπια της κοινωνίας της εποχής, που ήθελε τη γυναίκα να ασχολείται με τα οικοκυρικά και να προσμένει έναν «πετυχημένο» γάμο, ως αποτέλεσμα ενός καλού προξενιού. Η Ευτυχία είναι ένα μικρό αγρίμι, που αγαπά τη λογοτεχνία και έχει το θάρρος να εκφέρει τις απόψεις της, πηγαίνοντας κόντρα στη μητέρα της και σε όλα όσα αυτή πρεσβεύει. Έχει την τόλμη να παλέψει για τις επιθυμίες και τα όνειρά της. Αγωνίζεται για τον σφοδρό έρωτα που ανθίζει μέσα της για τον Γιώργο, γεγονός που την οδηγεί κοντά του, στο λεπροκομείο…

Στο σήμερα, παρακολουθούμε τη διαμάχη μερικών κατοίκων του νησιού για την αξιοποίηση του εγκαταλελειμμένου πια κτιρίου του λεπροκομείου, που γίνεται πραγματικά το μήλο της Έριδος! Η διαμάχη αυτή επικεντρώνεται κυρίως ανάμεσα στον Βουρλιώτη, αντιδήμαρχο του νησιού, και τον πολιτικό μηχανικό Νώντα Κυπραίου, ο οποίος θέλει να μετατρέψει τον χώρο του θεραπευτηρίου, σε χώρο μνήμης, τιμώντας με τον τρόπο αυτό τους νεκρούς, που περιμένουν τη λύτρωση.

Παράλληλα, η συγγραφέας μας γνωστοποιεί την ιστορία του Επαμεινώδα Ρεμουντάκη, που αποτελεί μία από εκείνες τις περιπτώσεις, όπου υγιείς άνθρωποι οδηγήθηκαν σε αναγκαστικό εγκλεισμό σε κάποιο λεπροκομείο λόγω ποικίλων αιτιών, όπως οι πολιτικές πεποιθήσεις. Ο αείμνηστος Ρεμουντάκης υπήρξε μία σημαντική προσωπικότητα της εποχής εκείνης κι αυτό γιατί ίδρυσε την «Αδελφότητα Ασθενών Σπιναλόγκας» και αγωνίστηκε σθεναρά για την καλυτέρευση των συνθηκών της καθημερινότητας όσων νοσηλεύονταν στα λεπροκομεία.

Η γραφή της κυρίας Χουσνή απλή, κρυστάλλινη, απαλλαγμένη από περιττούς συναισθηματισμούς, καταφέρνει να δημιουργήσει μία επιβλητική μυθιστορηματική ατμόσφαιρα και να φωτίσει με μεγάλο σεβασμό την καθημερινότητα των ανθρώπων που έζησαν εντός του λεπροκομείου. Αναδεικνύει τη δική τους αυτόνομη κοινωνία που οικοδόμησαν. Μία κοινωνία που θεμελιώθηκε στην αποδοχή, την κατανόηση, τον σεβασμό, και την αλληλεγγύη. Ταυτόχρονα, θίγει και το φαινόμενο του κοινωνικού στιγματισμού, που συνδέθηκε άρρηκτα με τη νόσο του Χάνσεν. Ένα φαινόμενο το οποίο ακόμη και σήμερα επιβιώνει, αφού υπάρχει ο φόβος του διαφορετικού, και η αδυναμία κατανόησης του, γεγονός που επιβεβαιώνεται με το στίγμα που ακολουθεί και άλλες νόσους, όπως αυτές που αφορούν τη ψυχική υγεία. Ένα ακόμα στοιχείο του βιβλίου, που ξεχώρισα είναι η εκτενής διακειμενική αναφορά στον μεγάλο συγγραφέα Μ. Καραγάτση και το βιβλίο του «Η Μεγάλη Χίμαιρα».

Ολοκληρώνοντας, οι «Καταραμένες Πολιτείες» είναι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, μυθιστόρημα ανθρωποκεντρικό, που καταφέρνει να αναδείξει μία μελανή περίοδο της ιστορίας μας, να την απαλλάξει από τις σκιές που κουβαλά, και να λυτρώσει όλους εκείνους που την έζησαν, κι ας μην βρίσκονται σήμερα κοντά μας. Είναι ένα μυθιστόρημα που συγκινεί βαθιά μέσα από τις αλήθειες του, και ειλικρινά αξίζει να διαβάσετε!