ΟΡΧΑΝ ΠΑΜΟΥΚ

Το σπίτι της σιωπής

Εκδόσεις Πατάκη

 

Ο Ορχάν Παμούκ αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους Τούρκους συγγραφείς στον δυτικό κόσμο. Σε αυτό σίγουρα έχει συνδράμει η βράβευση του από τη Σουηδική Ακαδημία το 2006 με το Νόμπελ λογοτεχνίας, καθώς και η ανοιχτή πολιτική κριτική που ασκεί στην ίδια του τη χώρα και τις ενέργειες της Κυβέρνησης. Το συγγραφικό έργο του Τούρκου συγγραφέα έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, γεγονός που διαφαίνεται από την επανέκδοση των μυθιστορημάτων του από τις εκδόσεις Πατάκη και την επιτυχία που γνωρίζει αυτή η ενέργεια.

        

Πρόσφατα, λοιπόν, έπεσε στα χέρια μου το μυθιστόρημα του «Το σπίτι της σιωπής» σε μετάφραση του κ. Παναγιώτη Αμπατζή. Είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα που διαβάζω και αυτό που μπορώ να δηλώσω με σιγουριά είναι ότι πρόκειται για έναν δεινό αφηγητή, αφού μέσα από μία αρκετά απλοϊκή ιστορία και πλοκή, πλοκή που δεν δονείται από έντονα συναισθήματα που πηγάζουν από αναπάντεχες εξελίξεις και ανατρεπτικά γεγονότα που σου κόβουν την ανάσα, καταφέρνει και χτίζει μία άρρηκτη σχέση επικοινωνίας ανάμεσα στον αναγνώστη και τους ήρωες του και κατ' επέκταση ανάμεσα στον αναγνώστη και τον ίδιο! Σχέση που δημιουργεί ένα κλίμα οικειότητας και γίνεται η αφορμή για να διαβάσεις με αμείωτο ενδιαφέρον το συγκεκριμένο μυθιστόρημα μέχρι και την τελευταία του σελίδα.

 

Με φόντο ένα παλιό αρχοντικό που η αναπόδραστη φθορά που προκαλεί ο χρόνος είναι έκδηλη, ένα παλιό σπίτι που βουλιάζει σταδιακά όλο και πιο βαθιά στα λιμνάζοντα νερά της σιωπής, ο Ορχάν Παμούκ στήνει τον μυθιστορηματικό του μικρόκοσμο, όπου ο αναγνώστης συναντά μία υπερήλικη γυναίκα, την Φατμά, τον νάνο Ρετζέπ, νόθο παιδί του νεκρού συζύγου της, που εκτελεί χρέη υπηρέτη στο σπίτι της,τα τρία ενήλικα εγγόνια της, τον Φαρούκ, την Νιλγκιούν και τον Μετίν, καθώς και τον Χασάν, τον ανιψιό του Ρετζέπ και παλιού παιδικού φίλου των τρίων εγγονιών της χήρας Φατμά.

 

Με εξαίρεση την Νιλγκιούν, οι υπόλοιποι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες του Τούρκου συγγραφέα έχουν τη δική τους μυθιστορηματική φωνή εντός του κειμένου, αφού ο συγγραφέας επιλέγει να μας αφηγηθεί την ιστορία του κάνοντας χρήση της πρωτοπρόσωπης αφήγησης, γεγονός που καθιστά το κείμενο πολυφωνικό και σφαιρικό, με αποτέλεσμα να δίνεται η δυνατότητα στον Ορχάν Παμούκ να προσεγγίζει με πολυπρισματικό τρόπο τις θεματικές που τοποθετεί στο μικροσκόπιο του. Ταυτόχρονα, η χρήση της πρωτοπρόσωπης αφήγησης καθιστά το κείμενο ιδιαίτερα εσωτερικό και στοχαστικό, αφού ο αναγνώστης παρακολουθεί τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εσωτερικές μάχες που καλούνται να δώσουν οι ήρωες του συγγραφέα, οι οποίοι αναγκάζονται να έρθουν αντιμέτωποι με τους εσωτερικούς τους δαίμονες. Κοινός παρονομάστης όλων των ηρώων είναι η μοναξιά η οποία βιώνουν έντονα και παράλληλα, αφού ο καθένας βρίσκεται παγιδευμένος στην αρένα της δικής του προσωπικής μάχης.

 

Ο Τούρκος συγγραφέας δημιουργεί μία πληθώρα ιδεολογικών διπόλων που αναπόφευκτα έρχονται σε ρήξη και καλλιεργούν στον αναγνώστη σκέψεις και προβληματισμούς, χωρίς ωστόσο ο Τούρκος συγγραφέας να γίνεται απόλυτος, αιρετικός, αλλά και να πέφτει στην παγίδα του διδακτισμού. Αντίθετα, ο ανθρωποκεντρικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τους ήρωες του καλλιεργεί στους αναγνώστες αισθήματα συμπόνιας και κατανόησης για τα μυθιστορηματικά πρόσωπα κι ας διαφωνεί με τις σκέψεις και τις πράξεις τους, και γενικότερα με τον τρόπο ζωής τους.

 

Συγκεκριμένα, ο Ορχάν Παμούκ αναφέρεται στην θρησκόληπτη και οπισθοδρομική Τουρκία, την Τουρκία εκείνη που το τρίπτυχο “πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια” είναι βαθιά ριζωμένο μέσα της, αλλά και την Τουρκία εκείνη των λίγων ίσως που προσπαθούν να φέρουν το καινούριο και διαφορετικό, το επιστημονικά τεκμηριωμένο και να συνδράμουν με τον τρόπο τους στην εξέλιξη της χώρας. Παράλληλα, μέσα από τους ήρωες του ο Παμούκ ασχολείται με τις ταξικές διαφορές και το χάσμα που αυτές δημιουργούν, τονίζοντας τις αντιθέσεις του τρόπου ζωής αναμέσα σε εκείνους που απολαμβάνουν την άνεση που προσφέρει το χρήμα, κι εκείνους που παλεύουν ολημερίς για να καταφέρουν απλά να επιβιώσουν.

 

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζητήματα που συναντά κανείς στο παρόν μυθιστόρημα του Τούρκου συγγραφέα είναι η στάση της τουρκικής κοινωνίας απέναντι στην γυναίκα και στον τρόπο που την αντιμετωπίζει μέχρι και σήμερα, στάση η οποία έρχεται σε ρήξη με τα δυτικά πρότυπα. Ακόμα ένα θέμα που ξεχωρίζει και προβληματίζει τον άνθρωπο από τη στιγμή της δημιουργίας του, θέμα που συναντάται κυρίως στα κεφάλαια όπου η σκυτάλη της αφήγησης περνά στα χέρια της Φατμά είναι ο Θεός και η ύπαρξη του!

​

​

Ολοκληρώνοντας λοιπόν, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ είναι ένα ανθρωποκεντρικό
ηθογραφικό μυθιστόρημα, γοητευτικών εσωτερικών συγκρούσεων που
αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, με τον αναγνώστη να
βρίσκει κάτι από τον εαυτό του στις σελίδες του!