Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί - Μάγια Αγγέλου | Εκδόσεις Πατάκη

 

Η Μάγια Αγγέλου, το πραγματικό όνομα της οποίας ήταν Μάργκεριτ Άνι Τζόνσον, αποτελεί μία εμβληματική φιγούρα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία της παρότι αγαπήθηκαν και η ίδια λατρεύτηκε από το αναγνωστικό κοινό ενώ παράλληλα βραβεύτηκε από αξιοσημείωτους φορείς των γραμμάτων, υπήρξαν εποχές που απαγορεύτηκαν από την αμερικανική κυβέρνηση, διότι θεωρήθηκαν επικίνδυνα για τους αναγνώστες. 

 

Στις μέρες μας, θα λέγαμε ότι η Μάγια Αγγέλου αποτελεί μία κλασική μορφή στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα, η οποία κατάφερε μέσα απ΄ τα βιβλία της, να γνωστοποιήσει στο αναγνωστικό κοινό τις δυσκολίες και τα προβλήματα των έγχρωμων της Αμερικής. 

 

Η Μάγια Αγγέλου ξεκίνησε το ταξίδι της στον κόσμο της πεζογραφίας με το μυθιστόρημα «Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί». Πρόκειται για το πρώτο αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα, που προέκυψε ύστερα από την προτροπή του Αμερικανού συγγραφέα James Baldwin και του εκδότη της Robert Loomis. 

 

Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1993 από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση της Ιωάννας Καρατζαφέρη, ενώ πρόσφατα επανακυκλοφόρησε από τις ίδιες εκδόσεις, δίνοντας στις νέες γενιές αναγνωστών τη δυνατότητα να την ανακαλύψουν. 

 

Η Μάγια Αγγέλου γεννήθηκε το 1928, στο Σεντ Λούις των Η.Π.Α., ενώ ύστερα από τον χωρισμό των γονιών της, μετακόμισε στον αμερικανικό νότο, και συγκεκριμένα στο Άρκανσας, μαζί με τον μικρό της αδερφό, όπου πέρασε τη μεγαλύτερη μερίδα των παιδικών της χρόνων, στο πλευρό της βαθιά θρησκευόμενης γιαγιάς της, και του ανάπηρου θείου της. Περιοχή όπου οι φυλετικές διακρίσεις και ο ρατισμός άνθιζαν, και το να γεννηθεί κανείς έγχρωμος, αποτελούσε ίσως τη μεγαλύτερη ατυχία... Ο έγχρωμος πληθυσμός του Άρκανσας ζούσε παθητικά, υποταγμένος στις βουλές των λευκών, ο φόβος για τους οποίους κυριαρχούσε ειδικά μεταξύ των παιδιών, βρίσκοντας καταφύγιο στον Θεό, με τη συνδρόμη του οποίου προσπαθούσαν να δώσουν εξήγηση σε ό,τι τους συνέβαινε και φυσικά να το δικαιολήσουν, γεγονός που λειτουργούσε παρηγορητικά τις περισσότερες φορές.

 

Στο παντοπωλείο της γιαγιάς της, λοιπόν που αποτελεί σημείο αναφοράς για τους έγχρωμους της περιοχής, αφού το επισκέπτονταν καθημερινά, τόσο οι εργάτες για να προμηθευτούν το κολατσιό τους, όσο και οι νοικοκυρές για τα ψώνια του σπιτιού, αλλά και για το καθημερινό κουτσομπολιό, η Μάγια Αγγέλου αποκτά τις πρώτες της παιδικές αναμνήσεις. Κανεί δειλά μερικά βήματα στον κόσμο που την περιβάλει. Έναν κόσμο απάνθρωπα σκληρό για ένα μικρό έγχρωμο κορίτσι. Έναν κόσμο όμως, που δεν διστάζει να γνωρίσει, παρότι τον φοβάται, προσπαθώντας ταυτόχρονα, με την αφέλεια της παιδικής ηλικίας, να βρει απαντήσεις που να εξηγούν όλα όσα συμβαίνουν γύρω της και απασχολούν γενικότερα την κλειστή κοινωνία των έγχρωμων του Άρκανσας. 

 

Μετά από κάμποσο καιρό, τα δύο αδέρφια θα επιστρέψουν στο Σεντ Λούις, και τη  μητέρα τους, όπου η Μάγια θα βιώσει την πρώτη τραυματική εμπειρία της ζωής της. Στα οκτώ της χρόνια βιάζεται από τον πατριό της, γεγονός που επιδρά καθοριστικά στον τρυφερό της ψυχισμό. Κι έτσι, η μικρή Μάγια θα επιλέξει την αλαλία για το επόμενο χρονικό διάστημα. Ύστερα από αυτό το δραματικό γεγονός, η Μάγια και ο αδερφός της θα επιστρέψουν στο σπίτι της γιαγιάς τους, όπου θα περάσουν την υπόλοιπη παιδική και εφηβική τους ηλικία. Κατά τη διάρκεια της εφηβικής της ηλικίας, η Μάγια θα διαπρέψει στα μαθήματα του σχολείου, ενώ η συνεχής τριβή με την κλασική και όχι μόνο λογοτεχνία, σε συνδυασμό με τις βιωματικές εμπειρίες που σχετίζονται με την νέγρικη καταγωγή της, θα αφυπνίσουν το πνεύμα της, και θα πυροδοτήσουν ένα κύμα επανάστασης, που θα την παρασύρει και θα καθορίσει την μετέπειτα πορεία της, ούσα πια ενήλικη. 

 

Τα χρόνια περνούν, η Μάγια συσσωρεύει εμπειρίες από τον σκληρό κόσμο των λευκών, εμπειρίες συνυφασμένες απόλυτα με τις φυλετικές διακρίσεις και τον ρατσισμό, που χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά των λευκών έναντι των έγχρωμων Αμερικανών. Η Μάγια με τον καιρό αρχίσει να αντιλαμβάνεται και να αποκωδικοποιεί όσα συμβαίνουν γύρω της, γεγονός που αναπότρεπτα οδηγεί στη συνειδητοποίηση πως είναι αναγκασμένη να ζει μέσα σε έναν κόσμο σκοτεινό κι απάνθρωπο. Μέσα της ανθίζει μία απύθμενη οργή. Οργή που καλλιεργεί το ανυπότακτο πνεύμα της, και γεννά μία στέρεη αποφασιστικότητα για να αγωνιστεί, προσδοκώντας να φέρει μία αλλάγη στη στάση και τον τρόπο που την αντιμετωπίζουν. 

 

Το «Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, μέσα απ΄το οποίο η Μάγια Αγγέλου αναγάγει το προσωπικό της βίωμα σε οικουμενικό, καλλιεργώνοντας την ενσυναίσθηση του αναγνωστικού κοινού, αναπτύσσοντας τη συμπάθεια, αλλά και τη συμπόνια τους προς τον έγχρωμο πληθυσμό της Αμερικής που μπορεί να βίωσε τεράστιες δυσκολίες, δεν έπαψε όμως ποτέ να ελπίζει και να αγωνίζεται για κάτι καλύτερο! Με γραφή τρυφερή και ρέουσα, γραφή που διέπεται από άκρατη λυρικότητα, η Μάγια Αγγέλου υπογράφει ένα καθ' όλα ρεαλιστικό μυθιστόρημα, περιγράφοντας τα βιώματα που σημάδεψαν την παιδική της ηλικία, και διαμόρφωσαν την προσωπικότητα της, αποφεύγοντας κάθε τάση για ωραιοποίηση και άμβλυνση της βίας που έζησε, με τρόπο πραγματικά ανεπιτήδευτο και ισορροποιημένο συναισθηματικά.Τρόπος που βοηθά τον αναγνώστη στο να ταυτιστεί μαζί της, και να οικιοποιηθεί τις προσωπικές της εμπειρίες. 

 

Η Μάγια Αγγέλου δεν γράφει αυτό το μυθιστόρημα για να επιρρίψει ευθύνες. Γράφει για να φωτίσει τα σκοτάδια της παιδικής της ηλικίας. Γράφει για να απελευθερωθεί από όλα όσα βαραίνουν τη συνείδησή της. Γράφει για να εμπνεύσει. Γράφει για να γίνει η ασπίδα όλων των έγχρωμων ανθρώπων και να καταλύσει κάθε ρατσιστικό παραλήρημα, που εστιάζει στις φυλετικές διακρίσεις. Γράφει για να απονείμει έναν άτυπο φόρο τιμής σε κάθε έγχρωμο που κουβαλά στο DNA της μνήμης του, τις δυσβάσταχτά σκληρές εμπειρίες των προηγούμενων γενεών. Γράφει για να λυτρωθεί η ίδια. 

 

Γράφει για να λυτρωθείς κι εσύ ο αναγνώστης που θα επιλέξεις να διαβάσεις το μυθιστόρημα της.

Γι' αυτό μην το προσπεράσεις!