Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι - Ocean Vuong

Εκδόσεις Gutenberg

​

Μετάφραση : Έφη Φρυδά

 

Το μυθιστόρημα «Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι» αποτελεί το λογοτεχνικό ντεμπούτο του Βιετναμέζου-Αμερικανού ποιητή Ocean Vuong στο χώρο της πεζογραφίας. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό επιστολικό μυθιστόρημα που εντάσσεται στο είδος της queer λογοτεχνίας. Ο Ocean Vuong εμπνέεται από τη ζωή του, καθώς και τη ζωή των μελών της οικογένειας του, ειδικότερα από το παρελθόν της μητέρας και της γιαγιάς του και συνθέτει ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα, μέσα από το οποίο θα τολμούσα να πω ότι ο Vuong επιχειρεί να ξοφλήσει τους παλιούς λογαριασμούς του. Να αναμετρηθεί με τα τραύματα-αναμνήσεις του. Να συμφιλιωθεί μαζί τους σε μία προσπάθεια τελικά αποδοχής και κατανόησης του εαυτού του.           

Συγκεκριμένα, ο Ocean Vuong συνθέτει ένα μακροσκελές γράμμα με αποδέκτη την Βιετναμέζα μητέρα του, την Ρόουζ. Μέσα στο γράμμα αυτό περιλαμβάνονται στιγμές από την παιδική και εφηβική ηλικία του Vuong ανακατεμένες με τις αναμνήσεις της μητέρας του Ρόουζ και της γιαγιάς του, της Λαν, από τη σκληρή καθημερινότητα που βίωσαν στη χώρα τους, το Βιετνάμ. Μέσα από την αναπόληση των αναμνήσεων που σχετίζονται με το παρελθόν των δύο γυναικών, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός ιδιαίτερα σκληρών στιγμών από την διαμονή τους στο εμπόλεμο Βιετνάμ, καθώς και των δυσκολιών που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τόσο γιατί η γιαγιά του νυμφεύθηκε έναν Αμερικανό στρατιώτη και απέκτησε την κόρη ενός Αμερικανού, όσο και γιατί η αναγκαστική μετανάστευση τους στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής επέφερε μία σειρά αλλαγών στην καθημερινότητα τους. Το γλωσσικό χάσμα, οι οικονομικές δυσκολίες, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός είναι μερικά από τα προβλήματα που χρειάστηκε να υπερκεράσουν για να καταφέρουν να εναρμονιστούν με το νέο τους περιβάλλον και να επιβιώσουν μέσα σε αυτό!           

Ο Vuong με μία αφοπλιστική ειλικρίνεια χωρίς τάσεις ωραιοποίησης ή δικαιολόγησης των όσων συνέβησαν στο παρελθόν, περιγράφει στο αναγνωστικό κοινό κάποιες από τις αναμνήσεις που τον στιγμάτισαν ως παιδί. Αναμνήσεις ιδιαίτερα σκληρές, αφού ζούσε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο η ενδοοικογενειακή βία αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του. Βία ωστόσο που ήταν αποτέλεσμα μίας ιδιάζουσας ψυχοπαθολογίας, αφού οι δύο γυναίκες που απάρτιζαν το οικογενειακό του περιβάλλον έχοντας βγει από τη δίνη του πολέμου, φυσικά όχι αλώβητες, εμφάνιζαν στοιχεία μετατραυματικού στρες, ειδικότερα η γιαγιά του, στην οποία μπορεί κανείς να εντοπίσει στοιχεία σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής.

 

Ο Vuong δεν δικαιολογεί τη συμπεριφορά των δύο γυναικών, όμως ίσως ασυνείδητα λόγω της αγάπης που τρέφει για αυτές και του σεβασμού για την προσπάθεια τους να τον αναθρέψουν όσο καλύτερα μπορούσαν εντός μίας αδηφάγας κοινωνίας, ίσως και λόγω της στάσης που έχει ο ίδιος απέναντι στη ζωή μεταφέρει στον αναγνώστη και μία πληθώρα φωτεινών, ανέμελων στιγμών, στιγμών πηγαίας χαράς που μοιράζονταν ο συγγραφέας κυρίως με την μητέρα του, δημιουργώντας μία ισορροπία ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι, τη χαρά και τη θλίψη, καταδεικνύοντας πως στη ζωή τίποτα δεν είναι απόλυτο, και ότι ανάμεσα στο λευκό και το μαύρο υπάρχει μία παλέτα άπειρων γκρίζων αποχρώσεων-συναισθημάτων, αφήνοντας τελικά στον αναγνώστη μία γλυκόπικρη επίγευση!

 

Παράλληλα, ένα μεγάλο μέρος της εξομολόγησης του Vuong καταλαμβάνεται από τον Τρέβορ και τις αναμνήσεις στις οποίες πρωταγωνιστεί. Ο Τρέβορ είναι ένας νεαρός τύπος, που γνωρίζεται με τον Vuong όταν ο δεύτερος πιάνει την πρώτη του δουλειά, στα καπνοχώραφα του παππού του πρώτου. Ανάμεσα στους δύο νεαρούς θα αναπτυχθεί μία στενή φιλία, που θα εξελιχθεί σε μία ιδιαίτερη μορφή ερωτικής σχέσης, με τον Vuong να ανακαλύπτει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό και τον Τρέβορ να προσπαθεί να  τον “καταπολεμήσει”. Τα συναισθήματα μεταξύ των δύο αγοριών είναι αμοιβαία με αποτέλεσμα να περνούν αρκετό από τον χρόνο τους μαζί. Ο Τρέβορ ωστόσο είναι εγκλωβισμένος σε μία φαύλη κατάσταση, η οποία στο τέλος θα τον καταστρέψει ολοκληρωτικά. Το σημείο αυτό δίνει την ευκαιρία στον Vuong να ασκήσει κριτική στην αμερικανική κοινωνία και το σαθρό σύστημα της, που εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες των πολιτών της οδηγώντας τους σε ολέθριους εθισμούς.

 

Το μυθιστόρημα του Vuong παρότι είναι ένα βαθιά προσωπικό βιβλίο, ίσως και μία πρόκληση του δημιουργού να βρεθεί αντίκρυ στον εαυτό του και επιτέλους να αναμετρηθεί μαζί του, λόγω της ποικιλίας που εντοπίζει κανείς στους θεματικούς του άξονες, αποκτά το χαρακτηριστικό της οικουμενικότητας, αφού ο αναγνώστης σίγουρα θα βρει σημεία τα οποία θα τον αγγίξουν, θα τον προβληματίσουν και ίσως επιφέρουν την ταύτιση με τον συγγραφέα-αφηγητή του βιβλίου.

 

Σε αυτό βέβαια συμβάλει η αμεσότητα της γραφής του Vuong, η οποία γεφυρώνει αποστάσεις και δημιουργεί την αίσθηση του οικείου. Η γραφή του Vuong διέπεται από μία άκρατη λυρικότητα, η οποία καθρεφτίζει την ποιητική του φλέβα! Γραφή η οποία ακροβατεί ανάμεσα στην θερμότητα που εκπέμπει ο λυρισμός του και την ψυχρότητα του ρεαλισμού, δημιουργώντας ένα ισορροπημένο αποτέλεσμα το οποίο δεν ξεπερνά τα όρια! Το κείμενο του Vuong φέρει μία τεράστια δυναμική, η οποία οφείλεται τόσο στην ειλικρινή και ανεπιτήδευτη στάση του συγγραφέα απέναντι στο παρελθόν του, στάση που αφοπλίζει τον αναγνώστη, όσο και στο ογκώδες φορτίο συναισθημάτων, σκέψεων και υπαρξιακών προβληματισμών που κουβαλά το κείμενο!

 

Το μυθιστόρημα του Vuong παρότι εκ πρώτης όψεως θα το χαρακτηρίζαμε νοσταλγικό και βαθιά μελαγχολικό, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα βαθιά αισιόδοξο βιβλίο και αυτό γιατί αποδεικνύει περίτρανα πως κόντρα σε όλα τα προγνωστικά πάντα υπάρχει ελπίδα να καταφέρεις να υλοποιήσεις τα όνειρα και τις φιλοδοξίες σου, κάτι που σου διδάσκει έμμεσα ο Vuong μέσα από την ίδια του τη ζωή, η οποία δεν υπήρξε και τόσο εύκολη! Λίγο πριν κλείσω το παρόν κείμενο θα ήθελα να σταθώ και στον υπέροχο και άκρως ποιητικό τίτλο του μυθιστορήματος, ο οποίος χρήζει πολλών ερμηνειών. Ο τρόπος με τον οποίο ο Vuong τον συνδέει με το μυθιστόρημα του είναι τόσο τρυφερός και νοσταλγικός, αφού μέσα από τον τίτλο του αναφέρεται σε εκείνη την περίοδο της ζωής, όπου ο κάθε άνθρωπος έχει έστω και για λίγο την αίσθηση της υπεροχής, της προσωπικής άνθισης!

 

Ολοκληρώνοντας λοιπόν, το «Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι» του Ocean Vuong  αποτελεί ίσως ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της φετινής βιβλιοπαραγωγής, το λέω αυτό με βεβαιότητα κι ας βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή του έτους! Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που συγκεντρώνει πλήθος λογοτεχνικών αρετών, που σίγουρα δεν θα αφήσουν κανέναν απαιτητικό αναγνώστη ασυγκίνητο! Να σημειωθεί τέλος πως η εξαιρετική μετάφραση του έργου αποτελεί δουλειά της κυρίας Έφης Φρυδά.