Ένα άλλο Μπρούκλιν - Jacqueline Woodson | Εκδόσεις Πόλις
Το «Ένα άλλο Μπρούκλιν» της Αμερικανίδας συγγραφέως Jacqueline Woodson κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις, εξαιρετικά μεταφρασμένο από την κυρία Άννα Μαραγκάκη. Πρόκειται για το δεύτερο μυθιστόρημα ενηλίκων της Woodson, που κυκλοφόρησε 21 ολόκληρα χρόνια έπειτα από το πρώτο της μυθιστόρημα για ενήλικες, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως η συγγραφέας παρέμεινε ανενεργή όλα αυτά τα χρόνια, μιας και ασχολήθηκε έντονα με τη δημιουργία λογοτεχνίας για παιδιά και νέους, δραστηριότητα της, η οποία συνδέεται με σημαντικές διακρίσεις και βραβεία, καθιερώνοντας τη Woodson στο αμερικανικό αναγνωστικό κοινό.
Το «Ένα άλλο Μπρούκλιν» είναι ένα αμιγώς κοινωνικό μυθιστόρημα, μικρό σε έκταση, αφού συνολικά αποτελείται από 152 σελίδες. Η δράση του βιβλίου, όπως άλλωστε καταδεικνύει και ο τίτλος του, εκτυλίσσεται στο πυκνοκατοικημένο και ετερόκλιτο διαμέρισμα του Μπρούκλιν, στη Νέα Υόρκη, τη δεκαετία του 1970. Όλα ξεκινούν με μία τυχαία συνάντηση. Η έγχρωμη πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Όγκοστ, επιστρέφει στη Νέα Υόρκη με αφορμή τον θάνατο και τη ταφή του πατέρα της. Λίγο μετά την τελετή, κι αφού έχει αποχωριστεί τον αδερφό της, η Όγκοστ χρησιμοποιεί το μετρό για να επιστρέψει στο παλιό της διαμέρισμα στο Μπρούκλιν, εκεί που πέρασε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Στην πλατφόρμα του μετρό, η πρωταγωνίστρια του έργου θα συναντήσει τυχαία τη Σύλβια, μία από τις παιδικές της φίλες. Συνάντηση η οποία θα πυροδοτήσει ένα ταξίδι στο χώρο και τον χρόνο. Ένα ταξίδι γλυκόπικρο στον κόσμο των αναμνήσεων της.
Η οκτάχρονη Όγκοστ μαζί με τον πατέρα και τον μικρότερο αδερφό της, αφήνουν πίσω τους το Τενεσί και το τραυματικό τους παρελθόν, που στιγματίστηκε έμμεσα απ' τον πόλεμο που διεξάγονταν εκείνη την περίοδο στο Βιετνάμ, πόλεμος που στέρησε από την Όγκοστ και τον αδερφό της, τη μητέρα τους, η ψυχική υγεία της οποίας κλονίστηκε ύστερα από τον θάνατο του αδερφού της. Η μετακόμιση τους στο Μπρούκλιν σηματοδοτεί ένα νέο ξεκίνημα για όλους. Σε ένα αρχικά υπερπροστατευτικό περιβάλλον θα περάσουν η Όγκοστ και ο αδερφός της, τον πρώτο καιρό στο Μπρούκλιν, το οποίο θα παρατηρούν αρχικά απ' το παράθυρο του μικρού τους διαμερίσματος και στη συνέχεια απ' τη στενή αυλή της πολυκατοικίας τους.
Απ' το παρατηρητήριο τους, η Όγκοστ θα εντοπίσει μία παρέα τριών κοριτσιών, της Σύλβιας, της Άντζελας και της Τζίτζι, τη συντροφιά των οποίων και θα ζηλέψει. Συντροφιά στην οποία θα ενταχθεί αργότερα, όταν τα όρια του υπερπροστατευτικού πατέρα της χαλαρώσουν κάπως, και έχουν όλοι τους προσαρμοστεί στη νέα τους καθημερινότητα.
Η Woodson κάνοντας χρήση του πρώτου ενικού προσώπου, για να αφηγηθεί την ιστορία της, δημιουργεί ένα έντονα οικείο και θαλπερό περιβάλλον, καλλιεργώντας άρρηκτους συναισθηματικούς δεσμούς ανάμεσα στην πρωταγωνίστρια του έργου της, την Όγκοστ και τον αναγνώστη, ο οποίος ασχέτως με το αν έζησε παρόμοιες ή όχι καταστάσεις με αυτά που βίωσε η πρωταγωνίστρια κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας, ταυτίζεται με τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις ανάγκες και τις επιθυμίες της.
Μέσα απ' τα μάτια της Όγκοστ η συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει την ανομοιογενή συνοικία του Μπρούκλιν. Δίχως τάσεις ωραιοποίησης, ούσα ειλικρινής και απόλυτα ρεαλιστική, η Woodson ζωντανεύει με επιτυχία τη δύσβατη εποχή του '70, όπου στο Μπρούκλιν βασίλευαν οι ταξικές διαφορές, η φτώχεια, ο ρατσισμός και οι κοινωνικές διακρίσεις μεταξύ λευκών και έγχρωμων. Μία εποχή όπου η καθημερινότητα των παιδιών ήταν συνυφασμένη με τη βία, την κακοποίηση, την αυξημένη εγκληματικότητα, καθώς και με τη συνύπαρξη με πλήθος τοξικομανών, οι οποίοι έβρισκαν απάγκιο στις ουσίες, όπως η ηρωίνη, είτε για να ξεφύγουν από τη δύσβατη καθημερινότητα τους, είτε για να “κοιμίσουν” τις σκληρές αναμνήσεις που αποκόμισαν από τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Ταυτόχρονα, η συγγραφέας μέσα σε αυτό το μυθιστορηματικό πλαίσιο που χτίζει, και εντάσσει την βασική ηρωίδα της, προσπαθεί να φέρει στο φως τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ένα παιδί της γενιάς της, ένα παιδί έγχρωμο και ειδικά κορίτσι, κατά τη διάρκεια του μεγαλώματος του. Μέσα από την παρέα των τεσσάρων κοριτσιών, η Woodson καταφέρνει να αναδείξει τους προβληματισμούς που απασχολούν τους εφήβους, τους φόβους και τις ανησυχίες τους. Την ανάγκη να ξεφύγουν από ένα τόσο δυσάρεστο και τραυματικό περιβάλλον, θάβοντας το παρελθόν και κάνοντας παράλληλα μεγαλεπήβολα και αισιόδοξα όνειρα για το μέλλον. Μέσα λοιπόν απ' την κλειστή παρέα των τεσσάρων κοριτσιών της Όγκοστ, της Σύλβιας, της Άντζελας και της Τζίτζι, η συγγραφέας μιλά επίσης για τη δύναμη και την αξία της φίλιας, δίνοντας μία φωτεινή νότα, στο κατά τ' άλλα γκρίζο μυθιστορηματικό περιβάλλον που οικοδομεί, ενώ με τρόπο εύγλωττο παρουσιάζει στον αναγνώστη τη μετάβαση από την παιδική αφέλεια και αθωότητα, στην “πονηριά”της εφηβείας και στη σκληρότητα της ενήλικης ζωής, όπου κυριαρχούν οι δυσκολίες κι ελλοχεύουν οι κίνδυνοι.
Η Woodson με αφοπλιστικά σπαρακτικό τρόπο περιγράφει μέσα από την ηρωίδα της, το τραύμα και τη βαθιά πληγή που αφήνει η απουσία της μητρικής φιγούρας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Η Όγκοστ μη μπορώντας να συμφιλιωθεί με το γεγονός της μητρικής απώλειας, τρέφει σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια των παιδικών κι εφηβικών της χρόνων την άσβεστη ελπίδα, πως κάποτε η μητέρα της θα επιστρέψει σε εκείνους, ενώ αποζητά στις συντρόφους του πατέρα της το μητρικό χάδι, και την ασφάλεια της μητρικής αγκαλιάς. Η ανάγκη της πρωταγωνίστριας για την παρουσία της μητέρας στην καθημερινότητα της, με άγγιξε και με συγκίνησε βαθιά, ανάγκη βέβαια που αφορούσε και τα υπόλοιπα κορίτσια της παρέας, αφού και το δικό τους οικογενειακό σύστημα δυσλειτουργούσε κατά κάποιον τρόπο.
Διαβάζοντας το μυθιστόρημα της Woodson, βρήκα αρκετά ενδιαφέρουσες τις πληροφορίες που μας μετέφερε μέσω της ενήλικης πια Όγκοστ, η οποία λόγω των κοινωνιολογικών της σπουδών , είχε μελετήσει αρκετά το εθιμοτυπικό της διαδικασίας της ταφής των νεκρών, που ακολουθεί κάθε λαός βάσει της δικής του κουλτούρας και πολιτισμού.
Θα μπορούσε κανείς να πει πως το «Ένα άλλο Μπρούκλιν» είναι ένα ακόμα μυθιστόρημα ενηλικίωσης, που μιλά για διαχρονικά κοινωνικά ζητήματα. Όμως αυτό που καθιστά ξεχωριστό το βιβλίο της Woodson είναι ο ισορροπημένος τρόπος γραφής της, που δεν υποπίπτει στην παγίδα του μελοδραματισμού, τρόπος γραφής που διακρίνεται από έναν άκρατο λυρισμό και μία μουσικότητα, που δίνει στο μυθιστόρημα της έναν ξεχωριστό χαρακτήρα. Το βιβλίο της Woodson ξεχωρίζει επίσης τεχνικά, διότι διατρέχεται από μία έντονη ποιητικότητα, η οποία ίσως να οφείλεται και στον δομικό σχεδιασμό του κειμένου, κείμενο σπονδυλωτό, όπου οι αναμνήσεις της πρωταγωνίστριας είναι ατάκτως ερριμμένες στις σελίδες του βιβλίου, θυμίζοντας στον αναγνώστη τα κομμάτια ενός παζλ, που μπαίνοντας σε μία σωστή σειρά συνθέτουν ολοκληρωτικά μία σαφή εικόνα, για την παιδική ηλικία της κεντρικής ηρωίδας του μυθιστορήματος.
Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, το Ένα άλλο Μπρούκλιν είναι ένα ανάγνωσμα που αξίζει να του αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας. Άλλωστε διαβάζετε γρήγορα και ευχάριστα. Ειλικρινά, ανυπομονώ για τη μετάφραση του τρίτου της μυθιστορήματος, που θα εκδοθεί από τις εκδόσεις Πόλις. Ελπίζω σύντομα.
