Οι ρετσίνες του Βασιλιά - Ισίδωρος Ζουργός | Εκδόσεις Πατάκη

 

Δύο χρόνια μετά το ιστορικό μυθιστόρημα «Λίγες και μία νύχτες», ο πολυαγαπημένος και πολυγραφότατος συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός, τα έργα  του οποίου έχουν αγαπηθεί ιδιαίτερα από χιλιάδες αναγνώστες, επιστρέφει δυναμικά στα λογοτεχνικά δρώμενα με το νέο του μυθιστόρημα, πάντα από τις εκδόσεις Πατάκη.

Το νέο του βιβλίο τιτλοφορείται «Οι ρετσίνες του βασιλιά» και πρόκειται για ένα αρκετά διαφορετικό έργο όσον αφορά το μυθιστορηματικό είδος στο οποίο ανήκει, καθώς δεν είναι ιστορικό, αλλά ένα ηθογραφικό μυθιστόρημα, που ακολουθεί τη ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής σήμερα στην επαρχία. Αφήνοντας πίσω του το ιστορικό είδος, που τον έχει καθιερώσει, και όντας απελευθερωμένος πια από κάποιες συγγραφικές του εμμονές, οι οποίες είναι παρούσες σχεδόν σε όλα τα προηγούμενα έργα του, ο Ισίδωρος Ζουργός, δημιουργεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα, που παρότι δεν έχει ιδιαίτερη κλιμάκωση όσον αφορά την εξέλιξη της πλοκής, η οποία δεν χαρακτηρίζεται από ανατροπές και αναπάντεχες εξελίξεις, διαβάζεται απνευστί, μιας κι ο συγγραφέας, όπως έχει άλλωστε αποδείξει μέσα απ’ το έργο του γενικότερα, διέπεται από μία αξιοζήλευτη συγγραφική δεινότητα, η οποία «αιχμαλωτίζει» τον αναγνώστη, που ακολουθεί ακούραστος τον αφηγητή του μυθιστορήματος, μέχρι το τέλος.

Συγκεκριμένα, «οι Ρετσίνες του βασιλιά» είναι ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από τη σαιξπηρική τραγωδία «Βασιλιάς Ληρ», με την οποία συνομιλεί ο Ισίδωρος Ζουργός μέσα από το έργο του, καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του. Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο Λεόντιος Έξαρχος, την καθημερινότητα του οποίου παρακολουθούμε.

Ο Λεόντιος είναι ένας ηλικιωμένος πια άντρας, πρώην πετυχημένος μηχανικός και επιχειρηματίας, που κατάφερε από το μηδέν να χτίσει μία μεγάλη και ευκαταφρόνητη περιούσια, την οποία έχει μοιράσει στις δύο από τις τρεις κόρες του, με τις οποίες έχει ψυχρανθεί και δεν κρατά επαφή. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι έχει χάσει προσφάτως τη γυναίκα του, την Ουρανία, αλλά και ότι έχει βγει στη σύνταξη, τον οδηγούν στο να αφήσει το ρετιρέ του Φαλήρου, και να μετακομίσει στον πύργο του Ζαμάνη, όπως έχουν βαφτίσει στο χωριό το πατρικό σπίτι της γυναίκας του.

Η παρουσία του Λεόντιου στη μικρή και κλειστή κοινωνία του χωριού, που βρίσκεται στο νησί της Αίγινας, θα αναστατώσει τους κατοίκους της περιοχής, και θα εξάψει το ενδιαφέρον τους για εκείνον. Οι κάτοικοι του χωριού μέσα απ’ την καθημερινή συναναστροφή τους στο καφενείο με τον Λεόντιο, θα προσπαθήσουν να αλιεύσουν  τους λόγους, που τον ώθησαν σε αυτή την επιλογή, ενώ δεν θα αργήσουν να δημιουργηθούν οι πρώτες φήμες, που σχετίζονται με την επιλογή αυτή του πρωταγωνιστή.

Ο Λεόντιος θα προσπαθήσει αρκετά να αποτινάξει από πάνω του τις συνήθειες που ακολουθούσε στην πρωτεύουσα, να εγκλιματιστεί στη νωχελική καθημερινότητα του χωριού, καθώς και να υιοθετήσει κάποιες από τις συνήθειες των κατοίκων του. Ειδικότερα, ο Λεόντιος, θα αρχίσει να επισκέπτεται το καφενείο του χωριού, το καφενείο του Φώτη του Καφετζή. Θα συγχρωτιστεί με τους άντρες χωρικούς, θα συνάψει διαπροσωπικές σχέσεις, ενώ μέσα απ’ την καθημερινή τους επαφή, θα γνωρίσει και θα αγαπήσει τη ρετσίνα, το κρασί του λαού, ή αλλιώς το κρασί των φτωχών, η πόση της οποίας θα ενταχθεί στις συνήθειες του.

Στο ζεστό και φολκλορικό περιβάλλον του καφενείου, περιβάλλον το οποίο αποτελεί ένα απ’ τα βασικά χωρικά πλαίσια, στα οποία εκτυλίσσεται η πλοκή του έργου, ο Λεόντιος θα γνωρίσει τον Ζαχαρία, τον τρελό του χωριού, που όλοι τον αποκαλούν Μασούρη. Μεταξύ του Λεόντιου και του Μασούρη θα αναπτυχθεί μία ισχυρή διαπροσωπική σχέση, με τον δεύτερο να μετατρέπεται σε επιστήθιο υπηρέτη του πρώτου. Ο Λεόντιος σέβεται και προσπαθεί να κατανοήσει τη συμπεριφορά και τα λεγόμενα του Μασούρη, ενώ δε διστάζει να τον υπερασπιστεί, λες και είναι ο «μικρός» του αδερφός, μπροστά στους κατοίκους του χωριού, που κατά καιρούς φαίνεται πως τον εκμεταλλεύονται, λόγω της αφέλειας και της παιδικότητας, που τον χαρακτηρίζουν. Η τρυφερότητα, η στήριξη και γενικότερα η ανθρωπιά που επιδεικνύει ο πρωταγωνιστής του βιβλίου στον Μασούρη, μπορώ να πω ότι με συγκίνησαν ιδιαίτερα, ενώ παράλληλα λειτούργησαν με τέτοιον τρόπο, ώστε ο συγγραφέας να φωτίσει ακόμη μία πλευρά του βασικού του χαρακτήρα, ώστε το ψυχογράφημα που επιχειρεί να οικοδομήσει, να είναι ολιστικής προσέγγισης.

Εκτός από τις ώρες τις οποίες ξοδεύει στο καφενείο, ο Λεόντιος περνάει μεγάλο μέρος της μέρας του, κλεισμένος στο πατρικό της γυναίκας του, όπου προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τόσο με τον θάνατο της Ουρανίας, όσο και με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται με τις κόρες του, οι οποίες έχουν απομακρυνθεί από κοντά του, επιλέγοντας να απουσιάζουν ηχηρά απ’ τη ζωή του.

Ταυτόχρονα, η πλήξη που αισθάνεται ώρες-ώρες, τον ωθεί στο να ψάξει το αρχείο του νεκρού πεθερού του, του Γαβριήλ Ζαμάνη, που βρίσκεται σκονισμένο στο υπόγειο του πύργου. Αρχείο που θα φέρει στο φως ανομολόγητες αλήθειες για το ποιόν του πεθερού του, ενώ κομμάτι, κομμάτι θα συνθέσουν το παζλ του ομιχλώδους παρελθόντος του. Παζλ ιδιαίτερα αποκαλυπτικό και αναπάντεχο, που θα ανατρέψει τα όσα πίστευε ο Λεόντιος μέχρι εκείνη τη στιγμή…

Ο Ισίδωρος Ζουργός μέσα απ’ τις Ρετσίνες του βασιλιά, επιχειρεί να προβληματίσει τον αναγνώστη σχετικά με σύγχρονα ζητήματα, όπως είναι η παρακμάζουσα οικονομική κατάσταση, που διέπει στη σημερινή εποχή τα επαρχιακά μέρη της Ελλάδας. Τα χωριά εγκαταλείπονται από τους νέους ανθρώπους λόγω έλλειψης ευκαιριών. Αφήνονται στο έλεος του χρόνου και της φθοράς, με τους κατοίκους που απομένουν πεισματικά σε αυτά, να αντιμετωπίζουν πλήθος δυσκολιών σε ποικίλους τομείς της καθημερινότητας τους, όπως ο επαγγελματικός τομέας, ενώ η πλειοψηφία αυτών έχει διαβεί το κατώφλι της τρίτης ηλικίας.

Ο Ισίδωρος Ζουργός παράλληλα καταπιάνεται και με θεματικές διαχρονικού χαρακτήρα, όπως είναι η μοναξιά την οποία βιώνει ο άνθρωπος σε διάφορες ηλικιακές φάσεις της ζωής του. Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του Ζουργού, συναντάμε τη μοναξιά που βιώνει ένας άνθρωπος τρίτης ηλικίας. Μοναξιά πολυπαραγοντική. Μοναξιά που οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες όπως είναι ο θάνατος, αλλά και μοναξιά που προκύπτει λόγω αδυναμία κατανόησης στάσεων και συμπεριφορών, γεγονός που πηγάζει κυρίως από το χάσμα γενεών, φαινόμενο που εντοπίζεται πολλές φορές μεταξύ των μελών μιας οικογένειας.

Η μοναξιά που διέπει τις σελίδες του παρόντος βιβλίου είναι πραγματικά ανάγλυφη, αφού ο αναγνώστης του, δύναται να την ψηλαφήσει σχεδόν σε κάθε του σελίδα. Κι αυτό συμβαίνει γιατί ο Ισίδωρος Ζουργός κάνοντας χρήση πρωτοπρόσωπης αφήγησης κατά διαστήματα, αφήγηση την οποία έντεχνα τοποθετεί εντός του έργου του άλλοτε σε γράμματα του πρωταγωνιστή με παραλήπτη τη νεκρή γυναίκα του, κι άλλοτε μέσα σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του ίδιου προς τις κόρες του, με τις οποίες έχει χάσει κάθε επαφή, δημιουργεί ένα αφόρητο κλίμα, ένα κλίμα έντονης μοναξιάς, μοναξιάς απόλυτα σάρκινης, που κοινωνείτε στον αναγνώστη ως βίωμα.

Μεγάλο ενδιαφέρον στις Ρετσίνες του βασιλιά, εντοπίζει κανείς στην προσπάθεια του συγγραφέα να προσεγγίσει ολιστικά τον χαρακτήρα του βασικού του πρωταγωνιστή. Δεν υπάρχει μόνο μαύρο ή άσπρο. Μόνο καλό ή κακό. Σωστό ή λάθος. Δίκαιο ή άδικο. Κάθε άνθρωπος είναι ένα κράμα όλων αυτών των στοιχείων, τα οποία δεν μοιράζονται ποτέ ισόποσα. Μέσα απ’ την εξιστόρηση της καθημερινότητας του Λεόντιου, λοιπόν, ο συγγραφέας παρουσιάζει διαφορετικές μεταξύ τους πτυχές του εσωτερικού κόσμου, που κουβαλά ο πρωταγωνιστής. Γεγονός που τελικά λειτουργεί υπέρ του Λεόντιου, τον οποίο ο αναγνώστης κατανοεί πλήρως, ίσως και να ταυτίζεται μαζί του σε σημεία, σίγουρα συμπονεί, και φυσικά αγαπά, αφού διανύουν μαζί τη διαδρομή που χαράσσει η πένα του Ισίδωρου Ζουργού, διαδρομή με προορισμό ένα τέλος που αδιαμφισβήτητα θα αφήσει άφωνο κάθε αναγνώστη, ανεξάρτητα με το ότι το έργο του συγγραφέα ακολουθεί τα χνάρια του Βασιλιά Ληρ.

Ολοκληρώνοντας, οι Ρετσίνες του βασιλιά είναι ένα έργο που δεν ακολουθεί την ήδη πετυχημένη και λιγάκι παρωχημένη συνταγή του Ισίδωρου Ζουργού. Διαφοροποιείται αρκετά από τα προηγούμενα έργα του, κι αυτό το εκτίμησα διαβάζοντας το παρόν βιβλίο. Σίγουρα η αφηγηματική του δεινότητα, και ο άκρατος λυρισμός που χαρακτηρίζει τη γραφή του, είναι δύο βασικά στοιχεία, που ανεξάρτητα με το είδος και τη θεματολογία, θα τα συναντήσει ο αναγνώστης και σε αυτό το μυθιστόρημα του συγγραφέα. Μυθιστόρημα το οποίο είμαι σίγουρος πως θα τον ικανοποιήσει πλήρως και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη