Το πόδι της Φουμικό

Τζουνίτσιρο Τανιζάκι

Εκδόσεις Άγρα

 

Ο Τζουνίτσιρο Τανιζάκι είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς της ιαπωνικής λογοτεχνίας, και ίσως ο πιο γνωστός στον δυτικό κόσμο. Εμφανίστηκε στα λογοτεχνικά δρώμενα περίπου το 1910, με τη δημοσίευση μίας ιδιαίτερα σκληρής νουβέλας με τον τίτλο «Το τατουάζ». Έκτοτε και μέχρι τον θάνατό του δημοσίευσε μία πληθώρα λογοτεχνικών έργων, με πολλά από αυτά να ξεχωρίζουν για το έντονο ερωτικό στοιχείο, το οποίο εκδηλώνεται μέσα από καταστροφικές ερωτικές εμμονές, που προσφέρουν τη μέγιστη ηδονή στους μυθιστορηματικούς του χαρακτήρες.

 

Στη χώρα μας, από τις Εκδόσεις ΆΓΡΑ κυκλοφορούν εδώ και μερικά χρόνια δύο από τα σημαντικότερα έργα του. Το δοκίμιο «Το εγκώμιο της σκιάς» που εξετάζει τις απόψεις του συγγραφέα για την έννοια της ομορφιάς στην ιαπωνική κουλτούρα όχι μόνο αναφορικά με τις Τέχνες, αλλά και γενικότερα στην καθημερινή ζωή καθώς και το μυθιστόρημα «Το κλειδί» που πραγματεύεται τη σεξουαλική ανικανότητα του ανθρώπου ως αποτέλεσμα του ανθρώπινου γήρατος, και τους εναλλακτικούς τρόπους ερωτικής διέγερσης. Πριν από  μερικές μέρες, εκδόθηκε  ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά έργα του, μεταφρασμένο εξαιρετικά από τον Παναγιώτη Ευαγγέλιδη, η παρουσία του οποίου στα λογοτεχνικά δρώμενα της χώρας μας είναι κάτι παραπάνω από σημαντική, αφού μας έχει φέρει σε στενή επαφή με την ιαπωνική κουλτούρα μέσα από τις εμβληματικές του μεταφράσεις. Πρόκειται για τη νουβέλα «Το πόδι της Φουμικό», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1919.

 

Στο έργο αυτό, ο αναγνώστης συναντά τον εικοσιπεντάχρονο φοιτητή στη Σχολή Καλών Τεχνών Νόντα Ουνόκιτσι, ο οποίος αποφασίζει να συντάξει μία εκτενή επιστολή στον Δάσκαλο Τανιζάκι, με σκοπό να του αφηγηθεί την ιδιαίτερη ιστορία του Συνταξιούχου, ενός ενεχυροδανειστή ο οποίος τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποσύρθηκε σε μία βίλα στη Σιτσιριγκαχάμα της Καμάκουρα, όπου συμβίωνε με την ερωμένη του, τη Φουμικό. Η αφήγηση αυτής της ιστορίας από την πλευρά του Ουνόκιτσι, αποσκοπεί στο να προσφέρει στον Δάσκαλο το ερέθισμα εκείνο που θα πυροδοτήσει τη λογοτεχνική δημιουργία.

 

Με έντονα εξομολογητική διάθεση και με κάθε ειλικρίνεια, ο Ουνόκιτσι αναφέρεται αρχικά στον τρόπο που συνάντησε τον Συνταξιούχο, μακρινό συγγενή της οικογένειάς του από την πλευρά του πατέρα του, και στην πρόθεση του να αναπτύξει, αλλά κυρίως να διατηρήσει την κοινωνική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους, λόγω της άκρατης ερωτικής του επιθυμίας να συναντά τακτικά την ερωμένη του ηλικιωμένου άντρα, τη Φουμικό. Ο αναγνώστης όσο οι σελίδες περνούν παρακολουθεί τις τελευταίες στιγμές του Συνταξιούχου, ο οποίος παρότι τσακισμένος από την αρρώστια, μέχρι και την τελευταία στιγμή παραμένει επιρρεπής στα ερωτικά του πάθη.

 

«Το πόδι της Φουμικό» αποτελεί μία ωδή στην ομορφιά του γυναικείου ποδιού, την οποία και εξυμνεί ο νεαρός Ουνόκιτσι μέσα από ευφάνταστες περιγραφές των άκρων της ερωμένης του Συνταξιούχου, άκρα τα οποία θα κληθεί να αποτυπώσει στον καμβά ύστερα από την προτροπή του ηλικιωμένου άντρα, ο οποίος λίγο πριν από τον θάνατο του, ζητά από τον νεαρό φοιτητή να ζωγραφίσει την ερωμένη του. Το γεγονός αυτό, θα δώσει στον νεαρό αφηγητή την ευκαιρία να συναντά σχεδόν καθημερινά τη Φουμίκο και να αντλεί ευχαρίστηση από την παρατήρηση των κάτω άκρων της.

 

Μέσα από την μικρή αυτή νουβέλα, ο Ιάπωνας συγγραφέας βυθίζεται στον σκοτεινό κόσμο των σεξουαλικών επιθυμιών του ανθρώπου. Εξιστορώντας την ιστορία του Συνταξιούχου, και του νεαρού φοιτητή, ο Τανιζάκι επιχειρεί να ρίξει φως στις ανομολόγητες ερωτικές επιθυμίες του ανθρώπου, παρουσιάζοντας μία διαφορετική πλευρά της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ειδικότερα, ο Τανιζάκι αναφέρεται στον σεξουαλικό φετιχισμό, και επικεντρώνεται στην έλξη που αισθάνονται οι δύο ανδρικές φιγούρες του βιβλίου για το γυναικείο πόδι και συγκεκριμένα για τα πόδια της Φουμίκο. Η κοινή έλξη που αισθάνονται οι πρωταγωνιστές του βιβλίου, είναι αυτή που θα τους φέρει ακόμα πιο κοντά, με τον πρώτο να ανακουφίζεται όταν συνειδητοποιεί πως δεν είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο, που βιώνει μία σεξουαλική επιθυμία τέτοιου είδους, γεγονός που τον οδήγησε στην απομάκρυνση και την απομόνωση από την οικογένεια του.

 

Μεγάλο ενδιαφέρον στις σελίδες αυτού του βιβλίου παρουσιάζει η κατάληξη της ιστορίας. Κατάληξη αρκετά “επώδυνη” που καταδεικνύει πως τα ανθρώπινα ένστικτα και η άσβεστη ανάγκη του ανθρώπου για ηδονή, τον καταδυναστεύουν και ταυτόχρονα τον συντροφεύουν μέχρι την τελευταία στιγμή. Σε μία απέλπιδα προσπάθεια του ηλικιωμένου άντρα για ζωή, παρακολουθούμε να αποζητά το πόδι της Φουμίκο επάνω στο πρόσωπό του, με το πέλμα της να πιέζει τα χαρακτηριστικά του, γεγονός μέσα από το οποίο θίγεται έστω και σύντομα ο μαζοχισμός, που είναι στενά συνυφασμένος με το φαινόμενο του σεξουαλικού φετιχισμού, ενώ η μυθιστορηματική φιγούρα του Συνταξιούχου αποκτά τραγικές διαστάσεις, με την τελευταία σκηνή του βιβλίου εκεί όπου ο θάνατος συγκρούεται με τη μέγιστη ηδονή, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μία έκφανση της ζωής, τόσο επιβλητική, που χαράσσεται στη μνήμη του αναγνώστη, αφήνοντας του μία γλυκόπικρη επίγευση.