Ανάρμοστον εστί - Ειρήνη Βαρδάκη | Εκδόσεις Bell
Έχοντας διαβάσει το δεύτερο μυθιστόρημα της Ειρήνης Βαρδάκη «Το ρ της ερωμένης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell, περίμενα με τεράστια ανυπομονησία την κυκλοφορία του επόμενου μυθιστορηματικού της έργου. Το τρίτο της λοιπόν μυθιστόρημα κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2019, πάλι από τις εκδόσεις Bell, με τίτλο «Ανάρμοστον Εστί».
Η αλήθεια είναι ότι το προμηθεύτηκα την πρώτη ημέρα της επίσημης κυκλοφορίας του, αλλά το διάβασα μέσα στο καλοκαίρι λόγω έλλειψης χρόνου. Έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε, το βιβλίο έχει διαγράψει μία εξαιρετική πορεία, αφήνοντας στους αναγνώστες τις καλύτερες εντυπώσεις, ωστόσο τώρα, στη δύση σχεδόν του φθινοπώρου, μην μπορώντας να το βγάλω από τη σκέψη μου, ένιωσα την ανάγκη πως πρέπει να αφιερώσω λίγο χρόνο για να γράψω μερικά λόγια γι’ αυτό.
Πρόκειται για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, που αν θέλαμε να το εντάξουμε οπωσδήποτε σε κάποιο μυθιστορηματικό είδος, αυτό θα ήταν δίχως δεύτερη σκέψη το είδος του ψυχολογικού θρίλερ, αν και τα μυθιστορήματα της κ. Βαρδάκη διέπονται από έντονους κοινωνικούς προβληματισμούς, με αποτέλεσμα κάθε της έργο να ακροβατεί μεταξύ αυτών των δύο ειδών μυθιστορίας.
Όλα ξεκινούν με την ειδεχθή επίθεση που δέχεται η πρωταγωνίστρια του έργου, η Άννα. Επίθεση που επιφέρει σοβαρά τραύματα και επιπλοκές στην υγεία της, με αποτέλεσμα η Άννα να πέφτει σε κώμα, και το γεγονός ότι ακόμη ζει να φαντάζει σαν θαύμα στα μάτια όλων αυτών, που την περιτριγυρίζουν. Καθ’ όλη τη διάρκεια του κώματος, στο πλευρό της βρίσκεται η καλύτερη της φίλη, η Έλλη, η οποία αναλαμβάνει την φροντίδα του γιου της, του Γιάννη, καθώς και την ψυχική στήριξη του άντρα της φίλης της, του Μάρκου.
Βασικός ύποπτος αυτού του στυγερού και αποτρόπαιου ειλικρινά εγκλήματος είναι ο Δημήτρης, ο εραστής της Άννα, τον οποίο βαραίνουν οι υποψίες των αστυνομικών, καθώς και τα πρώτα στοιχεία που σχετίζονται με την υπόθεση. Υπόθεση που αναλαμβάνει να επιλύσει, φέρνοντας με κάθε κόστος στο φως καθετί που την αφορά, ο αστυνόμος Λαέρτης, μεταξύ του οποίου και της πρωταγωνίστριας θα αναπτυχθεί μία αναπάντεχη και ιδιόμορφη θα έλεγα «σχέση», αναλογιζόμενος πάντα την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Άννα καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του έργου. Ο αστυνόμος υπόσχεται τόσο στην πρωταγωνίστρια του έργου, όσο και στον εαυτό του να ξετυλίξει σχολαστικά τον μίτο της ιστορίας, ψάχνοντας με ιδιαίτερη προσοχή για εκείνα τα στοιχεία που θα τον οδηγήσουν στη λύση του μυστηρίου, που επικρατεί γύρω από την υπόθεση της Άννας.
Με φόντο την πόλη του Ρεθύμνου, κατά τη διάρκεια που η περιοχή πλήττεται από ένα σκληρό καιρικό φαινόμενο, την Άτη, η συγγραφέας στήνει τον μυθιστορηματικό της κόσμο. Έναν κόσμο ομιχλώδη, γεμάτο με ανείπωτες αλήθειες και θανάσιμα μυστικά, η αποκάλυψη των οποίων θα ανατρέψει τις ισορροπίες. Η Άννα, η Έλλη, ο Μάρκος, καθώς και ο αστυνόμος Λαέρτης γίνονται οι αφηγητές αυτής της σπαρακτικής ιστορίας, καθώς η συγγραφέας δημιουργεί μία σκυτάλη πρωτοπρόσωπης αφήγησης, με τους αφηγητές να εναλλάσσονται διαρκώς, γεγονός που λειτουργεί με τρόπο, που η ιστορία της συγγραφέως αποκτά μία σφαιρικότητα, σφαιρικότητα που προκύπτει απ’ τις διαφορετικές μεταξύ τους θεάσεις της ίδιας πραγματικότητας.
Ένα, ένα τα κομμάτια του πάζλ ενώνονται. Οι αφηγήσεις των ηρώων κουμπώνουν μεταξύ τους σιγά-σιγά, κι η ομίχλη που επικρατεί γύρω από την Άννα και το ατύχημα της ξεδιαλύνεται, με τους ρόλους του θύματος και του θύτη να είναι τόσο συγκεχυμένοι, που τελικά η συγγραφέας καταφέρνει αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη, η αγωνία του οποίου κλιμακώνεται, με την κορύφωση της να έρχεται προς το τέλος του έργου, όπου αποκαλύπτεται η ταυτότητα του πραγματικού ενόχου. Αποκάλυψη που πραγματικά σοκάρει!
Η Ειρήνη Βαρδάκη λοιπόν, επανέρχεται στα λογοτεχνικά δρώμενα ωριμότερη, σαφώς εξελιγμένη, και φυσικά πολλά υποσχόμενη για την συνέχεια της συγγραφικής της πορείας. Η γραφή της ρέουσα, ισορροπημένη, δίχως τάσεις υπερβολής, ντύνεται με λυρικότητα στα σημεία εκείνα που το επιβάλλει η αφήγηση και η μυθιστορηματική στιγμή, ενώ ταυτόχρονα γίνεται ρεαλιστική, δίχως τάσεις εξωραϊσμού, ίσως αρκετά σκληρή για κάποιους αναγνώστες, στα σημεία εκείνα του έργου, που διατρέχονται από απανθρωπιά, ωμότητα, κι απέραντο σκοτάδι.
Έχοντας κάνει προσεκτική επιστημονική έρευνα αναφορικά με το ιατρικό κομμάτι που αφορά το βιβλίο της, η συγγραφέας παρουσιάζει μία λεπτομερή εικόνα του πως λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός κατά τη διάρκεια ενός κώματος. Εικόνα που τουλάχιστον για μένα είχε τρομερό ενδιαφέρον. Πέρα απ’ την αστυνομική χροιά που διέπει το μυθιστόρημα της Ειρήνης Βαρδάκη, θα ήθελα να τονίσω τις πολυάριθμες κοινωνικές προεκτάσεις του έργου, που δίνουν μία πληθώρα ερεθισμάτων στον αναγνώστη, για να πυροδοτηθεί η σκέψη του, και να οδηγήσει στη διαδικασία του προβληματισμού.
Αρχικά, μέσα απ’ την κεντρική μυθιστορηματική ηρωίδα της, την Άννα, η οποία βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση, η συγγραφέας μας ξεναγεί στο παρελθόν της μέσω των αναμνήσεων που πλημμυρίζουν τη σκέψη της και περνούν σαν ταινία από μπροστά της. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να συναντήσει την Άννα παιδί και να ζήσει στο πλάι της κάθε στιγμή, από εκείνες που τη σημάδεψαν βαθιά και καθόρισαν το μέλλον της. Μέσα απ’ την παράλληλη αυτή ιστορία που ξεδιπλώνεται, η συγγραφέας βρίσκει χώρο για να θίξει το ζήτημα του γονικού προτύπου, και συγκεκριμένα της μητρικής φιγούρας, η παρουσία της οποίας διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός παιδιού, αλλά και στην πορεία που ακολουθεί, και φυσικά στις επιλογές που συνειδητά ή ασυνείδητα παίρνει, επιλογές που δρουν καθοριστικά στην πορεία που λαμβάνει η ζωή του.
Μέσα από την καταβύθιση αυτή στο παρελθόν της Άννας, η συγγραφέας επιχειρεί να μιλήσει και για το ζήτημα της φιλίας μεταξύ των ανθρώπων και ειδικότερα μεταξύ δύο γυναικών. Ζήτημα το οποίο απασχολεί τον αναγνώστη μέσα από την άρρηκτη σχέση που ‘χει αναπτυχθεί μεταξύ της Άννας και της Έλλης. Σχέση ζωής, μιας και οι δύο ηρωίδες της Ειρήνης Βαρδάκη γνωρίζονται από παιδιά. Μία σχέση ιδιάζουσα, που ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί κάποιες φορές, όπως συμβαίνει άλλωστε μ’ όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Σχέση που διέπεται τόσο από φως, όσο κι από σκοτάδι. Από αγάπη και μίσος. Από θαυμασμό και ζήλια. Από εγωισμό κι ανάγκη για μοίρασμα, αποδοχή, και κατανόηση. Η ολιστική και ρεαλιστική προσέγγιση της συγγραφέως αναφορικά με τη μορφή των ανθρώπινων σχέσεων είναι πραγματικά άξια θαυμασμού. Διαβάζοντας το βιβλίο της, ο αναγνώστης σίγουρα θα ταυτιστεί με κάποια σημεία του έργου, θα κατανοήσει συμπεριφορές, και θα δικαιολογήσει καταστάσεις. Άλλωστε όλοι μας έχουμε υπάρξει θύματα, αλλά και θύτες, μιας και η ισορροπία των διαπροσωπικών σχέσεων, είναι μία διαρκής πάλη.
Μεγάλο ενδιαφέρον τέλος, παρουσιάζει και η φιγούρα του μικρού Γιάννη. Ίσως για μένα ήταν ο πιο τραγικός ήρωας αυτής της ιστορίας. Όντας σε μία πολύ τρυφερή ηλικία, ηλικία κατά τη διάρκεια της οποίας, τα βιώματα ενός παιδιού παίζουν ασυνείδητα έστω, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους, ο Γιάννης γίνεται μάρτυρας αυτού του σκληρού γεγονότος. Βλέπει τη μητέρα του καθηλωμένη σ’ ένα κρεβάτι, δίχως να έχει επαφή με το περιβάλλον γύρω της, ν’ αγωνίζεται διαρκώς για να επιβιώσει, ισορροπώντας ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Οι παιδικές φοβίες κι η ανάγκη για την παρουσία της μητέρας στη ζωή ενός παιδιού, δίνονται απ’ τη συγγραφέα με τόσο ανεπιτήδευτο, τρυφερό κι ανθρώπινο τρόπο, που συγκινούν βαθιά τον αναγνώστη.
Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, το ΑΝΑΡΜΟΣΤΟΝ ΕΣΤΙ ήταν ένα μυθιστόρημα γροθιά στο στομάχι. Διαβάζοντας το, βίωσα την εμπειρία εκείνη, που όλοι έχουμε γευτεί ανεβαίνοντας σε ένα τρενάκι του λούνα παρκ, που κατά τη διάρκεια της διαδρομής του, πότε βρισκόμαστε πολύ ψηλά, και πότε χαμηλά, με την αδρεναλίνη να χτυπάει κόκκινο! Ήταν ένα μυθιστόρημα που μέσα απ’ την διεισδυτική ματιά της συγγραφέως, αποκτά μία σάρκινη υπόσταση, αφού ο αναγνώστης ζει την κάθε στιγμή, στο πλευρό των ηρώων. Ήταν ένα μυθιστόρημα που πέρα απ’ το ενδιαφέρον που συγκέντρωνε η λύση του μυστηρίου κι η αποκάλυψη του πραγματικού ενόχου, χαρακτηρίζονταν κι από ένα τεράστιο βάθος σκέψεων και προβληματισμών αναφορικά με διαχρονικά θα έλεγα ζητήματα της ζωής ενός ανθρώπου. Ήταν τέλος μία αξέχαστη αναγνωστική εμπειρία, που προτείνω σε κάθε αναγνώστη να γευτεί, αν επιθυμεί να ζήσει κάτι πολύ δυνατό!
