Άνθρωποι στο βαγόνι - Κυριάκος Δημητρίου | Εκδόσεις Πορεία

 

Η συλλογή διηγημάτων «Άνθρωποι στο βαγόνι», του Κυριάκου Δημητρίου, είναι ένα βιβλίο αποκαλυπτικό της πιο σκοτεινής πλευράς της ανθρωπινής φύσης.

Οι χαρακτήρες του έχουν την οσμή της θνητότητας, δοσμένη με έναν αριστοτεχνικό τρόπο. Σε ένα περιβάλλον φαουστικό, άλλοτε μπλεγμένο με ρομαντικά και γοτθικά στοιχεία και άλλοτε με έναν αψύ νατουραλισμό που αγγίζει την σκληρότητα των αφηγήσεων των παραμυθιών, ο συγγραφέας σαν μάγος - οδηγητής δημιουργεί κόσμους ζωντανούς, γεμάτους οσμές, παιχνίδια με επίγειες και υπέργιες σκιές, συναισθήματα.

Η ατμόσφαιρα του βιβλίου μαγική. Περίτεχνα ο αναγνώστης οδηγείται σε άλλες εποχές,  ταξιδεύει στην Ευρώπη, αλλά σε μια Ευρώπη σκοτεινή, που δεν έχει ακόμη λουστεί στο φως. Σε έναν πάσχοντα τόπο, γεμάτο ανθρώπους που νοσούν. Το βιβλίο αυτό είναι ένας ύμνος σε αυτές τις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας και της ανθρωπότητας. Το ενδιαφέρον του όμως γίνεται ακόμη μεγαλύτερο, όταν ανακαλύπτουμε τις ταυτίσεις με το σήμερα. Αυτό, ο Δημητρίου το πετυχαίνει μέσα από τα πάθη των ηρώων -μας προκαλεί να βουτήξουμε βαθιά σε αυτά και αυτή η ταύτιση φορές επιτυγχάνεται μέσω της αποστασιοποίησης- καθώς και από τους εμβριθείς φιλοσοφικούς στοχασμούς.

Ο λόγος του κειμένου είναι συγκλονιστικός. Υπάρχει ένας λυρισμός που σε παρασύρει, που «στήνει» τις ατμόσφαιρες, που πλάθει τους χαρακτήρες, που αναδεικνύει τους στοχασμούς, που εκτοξεύει το συναίσθημα. Το κείμενο -σαν κείμενο- αν θα μπορούσαμε να το αποκόψουμε από τις ιστορίες, έχει πολύ μεγάλη δύναμη. Τεχνίτης της γλώσσας ο συγγραφέας, χωρίς γλωσσικές υπερβολές, έχει το  ταλέντο να αναδείξει ηχοχρώματα και εικόνες που προκαλούν ένα σχεδόν ηδονιστικό χορό με το λόγο, και να μαγέψουν με τον πλούτο, τα παιχνίδια και το περίτεχνο συναπάντημα των λέξεων.

Στο κείμενο υπάρχουν διάφορες λειτουργίες. Υπό το πρίσμα ενός τέλους αναπόφευκτου οι αναμετρήσεις με τη ζωή είναι μια ένοπλη πάλη με αρωγό την τέχνη και  εχθρό τα θηρία που οδηγούν ή κατασπαράσσουν την ατελή και εύθραυστη ανθρωπινή υπόσταση.

Το μοναχικό ταξίδι των ανθρώπων στο βαγόνι έχει ξεκινήσει πριν ακόμη αυτοί επιβιβαστούν εκεί ή μάλλον το βαγόνι είναι η αρχή ενός νέου ταξιδιού και συγχρόνως το τέλος του προηγούμενου.

Στην  ιστορία «Χειρόγραφο προς δημοσίευση» ο Μπερνέτ λέει στον Τόμας:

«Ακούστε με κύριε Γουάλας, δεν ξέρω αν έχετε λογοτεχνικό ταλέντο, αλλά αν έχετε μην το σπαταλάτε άδικα, στραφείτε προς την ερωτική λογοτεχνία, τώρα οι αναγνώστες τρελαίνονται για τις ρομαντικές περιπέτειες, τους φλογερούς παθιασμένους έρωτες… φώτα, μουσική, ειδύλλια, υψηλή κουλτούρα-και διάλογοι, οι αναγνώστες θέλουν να κορφολογούν διαλόγους. Η λογοτεχνία είναι πρωτίστως αναψυχή, κύριε Γουάλας, παραμύθια, δεν είναι “παιχνίδια θανάτου”, πώς να το κάνουμε!..»

Το βιβλίο αυτό είναι η απόδειξη πως λογοτεχνία είναι και τα «παιχνίδια θανάτου»,  και είναι μάλιστα μια λογοτεχνία δυνατή που μιλά στην ψυχή και στον νου του αναγνώστη.

Τα διηγήματα θέλεις να τα ξαναπιάσεις, να τα ξαναδιαβάσεις. Είτε για τον τρόπο που οι ιστορίες εκτυλίσσονται, είτε για τον υπέροχο λόγο τους, ή για τους φιλοσοφικούς τους στοχασμούς, ή για τις ταυτίσεις με τις ανθρώπινες αδυναμίες, εμμονές, πάθη, όνειρα.

Η έκδοση είναι λιτή και προσεγμένη στη λεπτομέρεια. Στις πρώτες σελίδες ξενίζει ελαφρώς η χρήση του πολυτονικού συστήματος τον σύγχρονο αναγνώστη, όμως ο λόγος του κειμένου, οι ανθρώπινες καταστάσεις και η ατμόσφαιρα υπερισχύουν των γραφημάτων.

Το βιβλίο αυτό είναι ένα μικρό διαμάντι.

Είναι ένα βιβλίο που αξίζει να το έχει κανείς στη βιβλιοθήκη του και να ανατρέχει σε αυτό.

Είναι ένα βιβλίο το οποίο πρέπει να διαβαστεί και να μεταφραστεί.

Το προτείνω ανεπιφύλακτα.